İbni Kayyım el-Cevziyye, ‘Nefis Terbiyesi’ kitabında, nefis muhasebesi yapmanın farz olduğunu söylüyor. Nefis muhasebesi yapmak farz mıdır, nasıl yapılmalıdır?
Bir tacirin, ay sonu kâr ve zararını hesaplaması ne ise müminin nefis muhasebesi de odur. Önce din nedir, onu öğrenir mümin. Ardından da mesela bir hafta boyunca yaptığı ve yapmadığı işlerden dine ne kadar uygun yaşadığını hesap eder. Ortaya çıkan sonuç da onun çalışma programını oluşturur. Gerekiyorsa da bir ehlinden bu hususta destek alır. Nefis muhasebesinin özeti budur.