Bir delikanlı i1e birbirimizi görerek sözleştik. Nişanımız Birbirimizin arzusu üzerine aynı anda ve yerde olacak. Ben şu ana kadar giyimde-kuşamda ve namahreme görünmede Şer`i ölçüleri uygulamaya çaba göstermiş bir kızım. Ama nişanım için diktiğim elbiselerimi de bugünümde giymek istiyorum. Nişanlım olacak gencin yanında bu elbiselerimle oturabilir miyim?
Sorunuzu kitaplarımızda bu konuda yer alan bilgileri özetleyerek cevaplamaya çalışacağız:
Bir adam Ensâr`dan bir kadınla evlenmek istedi de Rasûlüllah ona: “Onu gör, çünkü Ensâr`ın gözlerinde bir şey (küçüklük ya da çakırlık) vardır.” buyurdular..(Müslim nikâh 12)
Câbir`in rivâyetinde: “Biriniz bir kadına talip olur da onun hoşuna gidecek ve kendini ona çekecek taraflarına bakma imkânı bulursa baksın.” denmiştir.(Ebû Dâvûd, nikâh 19; Hadîsi ayrıca Hâkim, Beyhâki ve A.b. Hanbel`de rivâyet etmişlerdir.)
Ebû Hümeyd`den nakledilen Hadîs-i Şerîfte: “Biriniz kadına tâlip olduğunda, evlenme gayesiyle bakmış olduktan sonra ona bakmasında günah yoktur.” buyurulmuştur. (Müsned (Tertîbü`1-müsned) XVI/154; Hadîsi ayrıca Bezzâr ve Taberânî de rivâyet etmişlerdir. bk. Heysemî, Mecma`uz-zevâid IV/278)
Mugîre b. Şu`be: “Bir kadına tâlip olmuştuk. Rasûlüllah, “Ona baktın mı?” diye sordu. “Hayır”, dedim. “Öyleyse onu gör. Bu, aranızı bulmada etkili bir yoldur” buyurdular.” diye rivâyet etti.(Müsned (Tertîb) agy.)
Muhammed b. Mesleme (Mebsût`ta Muhammed b. Ümmi Seleme deniyor) gözüyle Dahhâk kızı Büseyne`yi takip ediyordu. Niyeti onunla evlenmekti. Kendisine: “Sen Rasûlüllah`ın ashâbından olasın da böyle yapasın, yakışır mı?” dendi de o şu cevabı verdi: Ben Rasûlüllah`ın şöyle dediğini duydum: “Allah bir adamın kalbine bir kadınla evlenme niyeti koyarsa, artık ona bakmasında bir beis yoktur.”(Müsned (Tertîb) agy.; Hadîsi ayrıca Sâid b. Mansûr, Ibn Mâce, Ibn Hibbân ve Beyhakî rivâyet etmişlerdir.) Buraya kadar verdiğimiz hadîs-i şerifler Hanefi fıkıhçıları Cessâs ve Serahsî`nin görüşlerine delil olarak zikrettikleri hadîslerdir.(bk. Cessâs, Ahkâmü`1-Kur`ân V/173; Serahsî, Mebsût X/155)
Bunlara dayanarak Cessâs der ki: “Bütün bunlar, evlenmek istediğinde kadının yüzüne ve ellerine şehvetle de olsa bakılabileceğini gösterir.” “Güzellikleri hoşuna gitse de âyet-i kerîmesi de” (Ahzâb 33/52) buna işaret eder. Çünkü görmeden güzelliğini bilemez. Serahsî de şunları ilâve eder: Bu durumdaki erkek, kadının üzerinde elbise bulunduktan sonra onun vücûdunu hayal etmesinde de bir sakınca olmaz. Ancak, elbisesinin vücûduna yapışık (çok dar) olup organlarını olduğu gibi ortaya koyan ve şeffaf bir elbise olmaması da şarttır.(Serahsi agy.)
Bu konuda başka rivâyetler de vardır: Mugîre b. Şu`be`nin yukarıya aldığımız hadîsinin devamında: Rasulüllah`ın “gör” demesi üzerine talip olduğum ensarlı kadının ebeveynine gidip durumu onlara anlattım. Biraz hoşlanmaz gibi oldular. Kadın da mahfilinden beni duymuş: “Görmeni Rasulüllah emretmişse gör. Ama öyle değilse, seni Allah`a havâle ederim.” dedi. Bunu mühim bir olay olarak görür gibiydi. Onu gördüm ve evlendik, der.
Konumuz hakkında Asr-ı saâdetten ilginç bir olay da şudur: Halîfe Ömer b. Hattâb, Hz. Ali ve Fâtıma`nın kızları Ümmü Gülsümü Babasından istemişti. Babası küçük olduğunu söylediyse de Ömer, “onu sen bana ver, ben ondan başkasının beklemediği şeyler bekliyorum”, dedi. Ali de, “onu sana gönderirim, beğenirsen sana nikâhlarım”, dedi… Hz. Ömer`in begendiği haberini alınca da Babası onu ona nikâhladı. Hz. Ömer`in gayesi, ondan Rasulüllah`ın nesebine ortak olmaktı. (Haberi Sâid b. Mansûr, Ibn Abdilber, Ibnül-esir, Ibn Hacer ve Ibn Sâd naklederler. Kaynakları için bk. Ebu`n-nûr, Menhecü`s-sünne fiz`i-zevâc 351.)
Meselenin mezheplerarası münakaşasını yapan Ibn Kudâme de şunları söyler: Evlenmek istediği kadına bakmanın mubahlığı konusunda ilim ehli arasında ihtilâf bilmiyoruz. (hepsine göre helâldir)… Kadının izni olsa da olmasa da bakabilir. Çünkü Rasulüllah, “bakın” diye mutlak emrediyor ve onun izin verip vermemesini sözkonusu etmiyor. Ama bakmanın ötesinde birşey söylemediğinden onunla yalnız kalması ve dokunması câiz değildir… Bu konuda kadının yüzüne bakabileceği konusunda ilim ehli arasında ihtilâf yoktur. Çünkü yüz avret değildir ve güzelliklerin merkezi ve bakılacak yerdir. Âdeten açık olmayan yerine bakması helâl olmaz. Evzaî etli yerlerine bakabileceğini söylemiş, Dâvûd (ez,Zâhirî)`den de bütün bedenine bakabileceği rivâyet edilmiştir. Çünkü, diyor, Rasûlüllah`ın, “ona bak” sözünün dış (zâhir) anlamı bunu gerektirir.(Ibn Kudâme, el-Mugnî VI/553) Onun bu görüşte “hatâ ettiği meydandadır, çünkü bu söz sünnetin kâidelerine ve icmâa muhâliftir”(Davudoğlu, Sahi`h-i Müslim Şerhi VN/271)
Yüz, eller ve ayaklar konusunda, kadının evinin içinde genellikle açık tuttuğu kısımlarına gelince, bir görüşe göre: Oralara bakmak helâl değildir. Çünkü hiç açılmayan kısımları gibi oralara bakmak da helâl kılınmamıştır ve ihtiyaç, eller ve yüz ile giderilir. Diğer bir görüşe göre; oralara da bakılabilir. Çünkü başına açık olarak bakılabileceği rivâyeti vardır. (Ibn Kudâme, age VI/553-54) Imam Mâlik, avret bölgeleri görülür korkusu ile habersizce bakmayı kerih görmüştür. Ondan diğer bir rivâyete göre, kadına izinsiz bakmak câiz değildir. Fakat bu görüş zayıftır. Çünkü Peygamber (s.a.s.) tâlip olunan kadına bakmaya mutlak surette izin vermiş ve bu konuda onun müsaâdesini şart koşmamıştır. Hâttâ kadın genellikle bu izinden utanır. Bakan kimsenin o kadın beğenmemek ihtimalı vardır. Izin şart olursa beğenilmeyen kadın gücenir. Onun içindir ki ulemâdan bazılârı: “Kadına dünür göndermeden önce onu görmek ve bakmak… Bu bizzat mümkün olmazsa güvenilir bir kadın göndermek müstehaptır.” demişlerdir.( Davudoğlu, age, Vll/271-72)
Özetlersek, erkeğin evlenmek istediği kadına tâlip olduğu zaman bakabileceği gibi, evlenme niyyeti devam ettiği sürece daha sonra da bâkabileceği anlaşılıyor. Yeter ki; henüz nikâhları yapılmamışken halvette kalmasınlar, yanlarında başka yabancı erkek bulunmasın, vücudunun normal ev kiyafeti dışındaki yerleri açık olmasın, elbisesi çok dar ve şeffaf bulunmasın. Çünkü bu durumdaki kadın ve erkek -niyetleri gerçekten evlenmek olduğu sürece birbirine büsbütün yabancı olan kadın ve erkekler gibi değildirler. Duyguları hırsızlama şehevî hislerden değil, sevgi ve muhabbetten kaynaklanır.